سنت استفاده از فرش که از روزگاران قدیم در بین ما ایرانیان مرسوم بوده، طرح و نقش های اصیل و زیبا و سختی کار بافت فرش، همگی باعث به وجود آمدن ارزش خاص برای این کالا شده است. به همین دلیل نگهداری و مراقبت از فرش نیز اهیمت ویژه ای دارد. یکی از اقدامات برای مراقبت از فرش، نگهداری ریشه فرش است که می تواند به افزایش زیبایی و عمر فرش کمک کند.
یکی از قسمت های تشکیل دهنده فرش، ریشه آن است. ریشه ها صرفا جنبه زیبایی و تزئیناتی ندارند، بلکه جزئی از فرش بوده و به سالم ماندن آن و داشتن عمر بیشتر کمک می کنند. بنابراین مراقبت از ریشه فرش به تنهایی اهمیت زیادی دارد. علاوه بر این، از آن جایی که ریشه ها در لبه فرش نصب هستند و بیشتر آسیب می بینند، باید روش های مخصوص مراقبت را به درستی بدانیم تا آسیب کمتری متوجه آن شود. این کار در زمان های قدیم که تکنولوژی کنونی نبود نیز با بافتن ریشه ها انجام می شد.
در این بخش می خواهیم راه هایی را به شما معرفی کنیم تا بتوانید به بهترین شکل از ریشه فرش و درنتیجه فرشتان مراقبت کنید.
ریشه فرش چیست؟
در قسمت انتهایی (لبه) هر فرش نخ هایی نه خیلی کوتاه و نه خیلی بلند به رنگ سفید یا کرمی روشن متصل شده است که به آن ریشه فرش می گویند. ریشه ها در فرش های دستباف قدیمی ممکن است کمی بلند تر از فرش های جدید امروزی باشند، اما در هر حال جزئی مهم در فرش محسوب می شوند. اگر بخواهیم کمی تخصصی تر نگاه کنیم می توانیم ریشه فرش را به انواع ساده، توری، گره دار و زنجیری تقسیم نماییم.
اگر ریشه های فرش از بین برود، کنده شود و یا بافت محکم خود را از دست بدهد؛ با پیشروی و بیشتر شدن این اتفاق فرش نیز کم کم دچار پوسیدگی شده و آسیب می بیند. همچنین آسیب دیدن یا کثیف شدن ریشه فرش باعث می شود زیبایی دکوراسیون داخلی دچار خدشه شود. به ویژه که ریشه فرش سفید رنگ است و کثیف شدن آن، ظاهر زیبای فرش را خراب می کند.
نکات ابتدایی نگهداری ریشه فرش
یکی از راه هایی که به منظور تمیز نگه داشتن ریشه فرش ممکن است در ابتدا به ذهن برسد، شستشو مداوم با شامپو فرش است. این کار نه تنها از ریشه مراقبت نمی کند بلکه موجب پوسیدگی زودرس آن می شود. توصیه ما به شما این است که این کار را نهایتا سالی یک بار به همراه آب گرم و با دقت بالا انجام دهید تا ریشه ها آسیب نبیند.
بعضی از افراد هم برای مراقبت از ریشه های فرش آن را تا زده و زیر (پشت) فرش می گذراند. این کار نیز به علت ایجاد کشیدگی در محل اتصال ریشه به فرش به مرور زمان باعث شل شدن و جدا شدن ریشه ها از فرش می شود.
البته نیازی به نگرانی نیست راه های اصولی برای مراقبت از ریشه فرش وجود دارد که ما آن ها را در اختیار شما قرار داده ایم تا با خیال راحت از آن ها استفاده کنید و سالیان سال فرش هایی سالم داشته باشید.
روش های اصولی مراقبت از ریشه فرش
روش های مراقبت از ریشه فرش در یک نگاه کلی شامل موارد زیر می شود:
- کاور کردن ریشه فرش
- لفاف دوزی ریشه فرش
- گره زدن ریشه فرش
- استفاده از روفرشی کشدار
- چسب زدن ریشه فرش به صورت اصولی
کاور کردن ریشه فرش
یکی از روش های مراقبت از ریشه که امروزه رایج شده، کاور کردن ریشه فرش است. کاور ریشه انواع مختلفی دارد. کاورهای پارچه ای، پلاستیکی و توری از انواع آن است. در این بین بهترین نوع، کاور توری است.
- کاور توری: کاورهای توری با داشتن منافذ باز منجر به تبادل هوا شده و در نتیجه از ایجاد پوسیدگی و تجمع آلودگی و رطوبت جلوگیری می کند.
- کاور پلاستیکی: این دسته مخصوصا اگر چسب دار باشند، خیلی توصیه نمی شوند و در صورت استفاده بهتر است زود به زود عوض شوند.
- کاور پارچه ای: کاورهای پارچه ای نیز دارای چسب هستند، البته این چسب آن قدر ها هم آسیب زننده نیست، اما به علت شکل ظاهری کاور پارچه ای خیلی مورد استفاده قرار نمی گیرد.
یک نکته مهم و کلی در رابطه با استفاده از کاور ها وجود دارد، آن هم تعویض به موقع آن است. در غیر این صورت این کاور ها باعث ایجاد آسیب و تجمع آلودگی می شوند.
یکی از راه های کاور کردن ریشه، کمک گرفتن از قالی شویی است. می توانید از آن ها بخواهید این کار را برایتان انجام دهند و یا خودتان با تهیه کاور مورد نظر، ریشه فرش هایتان را کاور کنید.
مزایای استفاده از کاور ریشه فرش
- سالم و تمیز ماندن ریشه فرش
- صاف و منظم ماندن آن
- بالا بردن عمر ریشه فرش و به تبع آن خود فرش
- صرفه جویی در هزینه ها به علت جلوگیری از ترمیم
- ایجاد جلوه ای زیبا و مرتب
معایب استفاده از کاور ریشه فرش
- پوسیدگی ریشه به شرط عدم تعویض به موقع در کاور های پلاستیکی به علت نبود منافذ تهویه هوا
- ورود میزان کمی از آلودگی ها در کاور های توری
- جنس پلاستیک گونه آن ممکن است باب سلیقه همه نباشد
لفاف دوزی ریشه فرش
شاید بتوان گفت دسته سوم کاور ریشه فرش، لفاف دوزی یا همان جاجیم است. در این سبک، نوعی پارچه که اصطلاحا به آن جاجیم می گویند، به دو طرف ریشه ها با نخ و سوزن مخصوص متصل می شود. این پارچه که دو رنگ قرمز و سفید دارد به علت وجود منافذش از پوسیدگی ریشه جلوگیری می کند. البته نصب این پارچه در خانه کار دشواری است و این کار معمولا در قالیشویی ها انجام می شود. این یکی از روش های جالب برای نگهداری ریشه فرش است.
مزایای لفاف دوزی
- تمیز ماندن ریشه فرش
- عبور هوا و جلوگیری از پوسیدگی
- زیبایی بصری
- مقرون به صرفه بودن
معایب لفاف دوزی
- مخفی شدن ریشه ها
- سخت تر بودن نصب نسبت به نوع پلاستیکی
- ایجاد قسمتی ناهمگون در دو طرف فرش
گره زدن یا بافت ریشه
گره زدن ریشه البته به شرط آن که خیلی محکم نباشد تا منجر به آسیب شود، برای سالم ماندن و شل نشدن ریشه بسیار مفید است. گره زنی انواع مختلفی دارد که در ادامه به شرح هر کدام می پردازیم.
- دو گره: اگر فرشتان نو و دارای ریشه های بلند است این روش به محکم ماندن ریشه ها کمک می کند. با تقسیم کردن ریشه ها به دسته های 2 یا 5 تایی کار را آغاز کنید. با نگه داشتن این دسته با دست چپ و گرفتن نخی به کمک دست راست می توانید این ریشه ها را از آن عبور داده و گره ای ایجاد کنید. این کار را تا تمام شدن ریشه ها ادامه دهید.
- گره نخودی: این روش به نسبت ساده تر است اما معمولا برای ریشه های بلند استفاده می شود. با پیچاندن و گره زدن دسته های 2 یا 5 تایی از ریشه می توانید گره نخودی ایجاد کنید.
- گره زنجیره ای: همان گونه که از اسم آن مشخص است، این گره شکلی زنجیر گونه دارد. به این صورت که ابتدا ریشه های فرش را از قسمت انتهایی به صورت گره نخودی یا دو گره می بندیم و سپس به فاصله تقریبا 2 سانتی متری از این گره، ریشه را به صورت معمولی گره می زنیم و در مرحله بعد این کار را با ریشه های کناری انجام می دهیم تا ریشه ها تمام شود.
استفاده از روفرشی کشدار
یکی دیگر از راه های مراقبت از ریشه فرش، استفاده از روفرشی های کشدار است. این نوع روفرشی ها که هم ظاهری جذاب دارند و هم در بازار به راحتی یافت می شوند به علت وجود کش با عث پوشاندن ریشه ها شده و از کثیف شدن و آسیب رسیدن به آن ها جلوگیری می کند. همچنین با استفاده از این روفرشی ها هم از فرش و هم از ریشه های آن مراقبت می کنید. یعنی یک تیر و دو نشان!
برای خرید روفرشی کشدار کلیک کنید
استفاده از چسب 5 سانتی برای نگهداری ریشه فرش
یکیاز راه های دیگر برای نگهداری از ریشه فرش استفاده از چسب 5 سانتی یا چسب 7 سانتی است. در این روش شما ابتدا باید ریشه فرش را شانه بزنید تا به صورت ریشه های موازی درآیند. سپس با استفاده از چسب 5 سانتی رو و پشت آن را چسب بزنید. این کار هم به منظم ماندن ریشه فرش کمک می کند و هم جلوی کثیف شدن آن را می گیرد.
تذکر مهم در این خصوص این است که باید چسب را حداقل هر 6 ماه یکبار تعویض کنید تا ریشه ها دچار آلودگی نشوند. نکته مهم و اساس دیگر هم اینکه در هنگام کندن چسب از ریشه فرش باید با احتیاط و دقت این کار صورت گیرد. پس جانب احتیاط را تا جای ممکن رعایت کنید و در هنگام تعویض چسب عجله نداشته باشید. عجله بیجا باعث آسیب به ریشه فرش خواهد شد.
کلام پایانی
روش های مختلفی برای نگهداری از ریشه فرش وجود دارد که باعث افزایش عمر و زیبایی فرش شما می شود. در نتیجه بهتر است این موضوع را جدی بگیرید. توجه داشته باشید که اهمیت مراقبت از ریشه فرش کم تر از خود فرش نیست. در صورتی که متوجه خرابی، پوسیدگی و یا کنده شدن ریشه های فرش شدید لطفا هر چه سریع تر برای ترمیم آن اقدام نمایید.
